Objavljeno : 16.10.2018.

U periodu od 1. do 4. oktobra 2018. godine, organizovana je studijska poseta Hrvatskoj na temu energetskog menadžmenta u javnom sektoru za predstavnike 3 lokalne samouprave koje su po zakonu o Efikasnom korišćenju energije obveznici sistema energetskog menadžmenta. U poseti su učestvovali predstavnici gradova Kragujevca, Pančeva i Kruševca:

1. Ana Radojević, energetski menadžer grada Kragujevca;
2. Gordana Stojanović, načelnik Odeljenja za energetsku efikasnost grada Kragujevca; 
3. Slađana Stević, savetnik u Odeljenju za energetsku efikasnost grada Kragujevca;
4. Mišel Petrović, savetnik u Odeljenju za energetsku efikasnost grada Kragujevca;
5. Snežana Đorđević, Rukovodilac Sektora informacionih sistema JKP "Vodovod i kanalizacija" grada Kragujevca;
6. Biljana Đordan, energetski menadžer grada Pančeva;
7. Zoran Božanić, tehnički direktor JKP „Grejanje“, grad Pančevo;
8. Vladimir Marinković, šef službe održavanja u JKP „Grejanje“, grad Pančevo;
9. Nemanja Ilić, programer u JKP „Grejanje“, grad Pančevo;
10. Bratislav Đorđević, energetski menadžer grada Kruševca.

Cilj posete bio je da se stručnjaci iz lokalnih samouprava Srbije upoznaju sa praksom energetskog menadžmenta i korišćenja Informacionog sistema za energetski menadžment u Republici Hrvatskoj, konkretno na nivou opština, gradova i županija.

Studijsku posetu Hrvatskoj organizovao je Program Ujedinjenih nacija za razvoj (UNDP) u okviru projekta „Uklanjanje prepreka za promovisanje i podršku sistemu energetskog menadžmenta u opštinama u Srbiji”.

Razvojni put sistema energetskog menadžmenta u Hrvatskoj započeo je pre devet godina u okviru sličnog projekta pod nazivom„Sustavno gospodarenje energijom u Hrvatskoj” koji je sprovela kancelarija UNDP u Hrvatskoj. Za potrebe tog projekta UNDP je razvio poseban informacioni sistem odnosno, Informacioni sustav za gospodarenje energijom (ISGE) koji je kasnije preuzet od strane sličnih projekata UNDP u svetu. Nakon što su izvršena lokalna prilagođavanja ovi informacioni sistemi se sada uspešno koriste u Srbiji, Bosni i Hercegovini, Rusiji, Ukrajni i Jermeniji.

Tokom prvog dela posete učesnici su boravili u Istri, gde su posetili grad Žminji i firmu Rudan a zatim su bili gosti grada Poreča i Istarske županije.

U firmi Rudan učesnicima su prikazane glavne delatnosti firme: ESCO projekti, nadzor potrošnje energije i vode, sistemi za upravljanje potrošnjom energije i vode, poslovi održavanja, detekcija curenja vode u velikim sistemima i dr. Rudan je vodeća firma u Republici Hrvatskoj u području uštede energije i vode prema ESCO modelu a ujedno i prva hrvatska firma koja je počela da se bavi ovim poslom, kako u javnom, tako i u privatnom sektoru. Firma sprovodi ulaganje u obnavljanje i optimiziranje infrastrukture, uvođenje tehnoloških inovacija i racionalizaciju potrošnje u poslovnim procesima i objektima, čime se ostvaruju značajne uštede u potrošnje energenata i vode, a finansijski efekti dele se sa klijentima. Firma Rudan jedina na hrvatskom tržištu nudi zaokružene ESCO projekte; od analize, planiranja i finansiranja do izvođenja i održavanja. 

Prednost ESCO projekta je činjenica da se tokom svih faza velikog projekta korisnik usluge sarađuje samo s jednom firmom, čime se u velikoj meri smanjuju troškovi projekata energetske efikasnosti. Takođe, ESCO projekti obuhvataju sve energetske sisteme na određenoj lokaciji, što omogućava optimalan izbor mera s povoljnim odnosom investicija i ušteda. Cilj projekta je smanjenje troškova za energiju i održavanje, gde se ugradnjom efikasnije opreme i optimizacijom energetskih sistema osigurava otplata investicije kroz postizanje ušteda u određenom razdoblju, prema dogovoru korisnika i ESCO firme. Po otplati investicije, firma partner izlazi iz projekta i ostavlja sve pogodnosti projekta klijentu.

Upravljanje energijom za veće partnere podrazumeva nadzor i upravljanje energetskim sistemima, on-line monitoring potrošnje energije/vode i uštede kroz modifikaciju energetskih sistema.

Do sada je firma Rudan svojim klijentima uštedela više od 400 miliona kuna. Firma je realizovala najveće projekte sveobuhvatne energetske obnove u Hrvatskoj. Takođe, firma je visoko specijalizovana za uštede vode kod svih kategorija potrošača, posebno onih najvećih i najkompleksnijih .

Tokom posete učesnici su imali priliku da obiđu poslovni objekat firme koji se nalazi u novoizgrađenoj pasivnoj zgradi, prvoj takve vrste u Hrvatskoj.

Učesnici posete bili su sledećeg dana gosti grada Poreča, gradskog preduzeća Parentium i Istarske županije. U većnici grada Poreča priređen je skup „Razmjena iskustava o gospodarenju energijom korištenjem Informacijskog sustava za gospodarenje energijom (ISGE)''. Skup je otvorila dogradonačelnica Poreča, Nadia Štifanić Dobrilović, koja je pozdravila učesnike i istakla:

Iznimno nam je drago što je, između svih ostalih hrvatskih gradova, Odjel za sustavno gospodarenje energijom Agencije za pravni promet i posredovanje nekretninama preporučio upravo Poreč kao grad primjer dobre prakse. U protekle četiri godine grad Poreč-Parenzo je u više od 30 projekata iz područja energetske učinkovitosti, održivog razvoja, e-mobilnosti i zaštite okoliša uložio gotovo 4,8 milijuna kuna, od čega je čak 2,6 milijuna kuna za te projekte povučeno iz raznih fondova. Svi su ovi projekti rezultirali značajnim uštedama, prije svega u objektima kao što su škole, vrtići i sportske dvorane. Uz to, sugrađanima kroz sufinanciranje pomažemo da se i sami uključe u ove „zelene“ projekte, bilo kroz energetsku obnovu obiteljskih kuća ili kroz uklanjanje azbesta iz našeg okruženja. Predstoji nam izrada projektne dokumentacije za obnovu Gornjeg vrtića, kao i novi EU projekti za uvođenje električnih oblika prijevoza. Uz brojne provedene projekte, ''Smart city 2017'' nagradu, ovo je samo još jedan dokaz i potvrda da je grad Poreč zaista grad po mjeri svojih građana, te da trud i uporan rad na kraju bivaju prepoznati ne samo na lokalnoj razini već i puno šire“.

Pored gostiju iz Srbije skupu su prisustvovali i predstavnici Agencije za pravni promet i posredovanje nekretninama (APN) čiji Odjel za sustavno gospodarenje energijom u ime hrvatske države administrira ISGE. Takođe, skupu je prisustvovao predstavnik Istarske Županije i predstavnik Istarskih domova zdravlja koji već skoro deceniju sprovode sistem energetskog menadžmenta i aktivno koriste ISGE.

Iskustva grada Poreča predstavila je Gordana Lalić, direktorica gradskog poduzeća Parentium d.o.o. koja je objasnila da: 

„S današnjim danom, Grad Poreč-Parenzo u ISGE sustavu ima evidentirano ukupno 36 objekata, od kojih dva objekta gotovo nulte energije (tzv. nZEB objekti – objekti koji imaju vrlo visoka energetska svojstva, odnosno njihova potreba za energijom je vrlo mala ili gotovo nulta), a to su naša nova osnovna škola i sportska dvorana Finida Pored toga u sustav su uneta 146 čvorišta sustava javne rasvjete, 260 mjernih mjesta, 23.295 računa za energente i vodu, te 2.526 očitanja za ovu godinu. Podaci uneseni u ISGE sustav koriste se za niz izračuna, analiza i kontrola koji omogućavaju razumijevanje kako i na što trošimo energiju i vodu u pojedinoj zgradi, uspoređivanje pojedinih zgrada sa sebi sličnim zgradama, kao i identificiranje neželjene, prekomjerne i neracionalne potrošnje. Ovime na vrijeme sprječavamo pojavljivanje neželjenih i nepotrebnih troškova. Također, na temelju informacija dobivenih kroz provedene analize, identificiraju se potrebne mjere povećanja energetske učinkovitosti, a gdje su ishodište našli mnogi od projekata provedenih na području Poreča u proteklih nekoliko godina, te provedba mjera povećanja energetske učinkovitosti koja je u konačnici rezultirala energetskim i novčanim uštedama, odnosno oslobođenjem sredstva za daljnje investicije i pokretanjem zamašnjaka projekata koji sami sebe financiraju iz ostvarenih ušteda“.

O značaju baze podataka za pripremanje projekata kojima se konkuriše za sredstva iz EU fondova govorio je Silvano Cukon i istakao uspehe Istarske županije u procesu povlačenja sredstava iz državnih i strukturnih fondova EU.

Konkretne primere korišćenja sistema i monitoringa potrošnje energije i vode, kao i ušteda koje su zahvaljujući tome ostvarene u Istarskim domovima zdravlja ilustrovao je u svojoj prezentaciji Denis Grgorinić. 

Dosadašnji razvoj ISGE-a i rezultate njegove primene u Hrvatskoj predstavila je Iva Fakin pomoćnik direktora APN, a razvoj mobilne aplikacije mISGE predstavila je Valentina Madžarević, savetnica u APN.

Predstavnici Srbije takođe su predstavili svoj rad nakon čega je otvorena diskusija i živa razmena informacija koja je pokazala da su problemi u sprovođenju energetskog menadžmenta slični i da predstavnici obe zemlje mogu jedni drugima puno pomoći kroz razmenu iskustava i ideja.

Treći dan studijskog putovanja učesnici su proveli u Zagrebu gde su se susreli sa predstavncima Agencije za pravni promet i posredovanje nekretninama (APN), čiji stručnjaci su prezentovali iskustva Hrvatske u sprovođenju projekata energetske obnove finansiranih iz sredstava hrvatskog Fonda za zaštitu okoliša i energetsku učinkovitost. Takođe, konsultant APN, Ivan Šerić objasnio je zakonski okvir u za sprovođenje ESCO projekata u Hrvatskoj. i dosadašnje rezultate u primeni ovog modela finansiranja projekata energetske efikasnosti.

Stodijsko putovanje završeno je posetom Institutu za energetiku i zaštitu okoliša Ekonerg. Ovaj institut je nekada poslovao u okviru Hrvatske elektroprivrede (HEP) a nakon izdvajanja profilisao se kao vodeća istraživačka, projektantska i konsultantska firma fokusirana na energetsku i komunalnu infrastrukturu, kao i zaštitu životne sredine. Firmu Ekonerg predstavio je Krešimir Brckan, direktor Odjela za sustave upravljanja održavanjem. Osnovne delatnosti firme su istraživanje, projektovanje, izgradnja, razvoj mernih sistema, laboratorijska ispitivanja, upravljanje, održavanje i dekomisija velikih postrojenja. Pored toga firma ima razvijen IT sektor koji se bavi razvojem različitih informatičkih sistema, između ostalog i sistema za monitoring i upravljanje potrošnjom energije.

S obzirom da je firma Ekonerg glavni projektant sistema ISGE učesnici studijskog putovanja su iskoristili priliku da u interaktivnoj diskusiji sa IT ekspertima Hrvojem Tonkovićem i Arsenom Torbarinom prodiskutuju konkretna pitanja u vezi sa implementacijom Informacionog sistema za energetski menadžment.

Prezentacije:

1. Grad Poreč – Parenzo, Gordana Lalić;
2. Sustavno gospodarenje energijom u javnom sektoru Republike Hrvatske, Iva Fakin;
3. Mobilna aplikacija Informacijskog sustava za gospodarenje energijom, Valentina Madžarević;
4. Potrošnja energije i vode u objektima Istarske županije, Silvano Cukon;
5. Uštede kroz očitavanja, Denis Grgorinić;
6. ESCO u Hrvatskoj, Ivan Šerić.